بوریک اسید :
بوریک اسید که هیدروژن بورات، بوراییک اسید و اورتوبوریک اسید نامیده می شود، یک نوع ضعیف و تک پایه Lewis acid از بورن می باشد. بوریک اسید اغلب به عنوان حشره کش، ضدعفونی کننده،پیشگیرنده شعله،جذب کننده نوترون ویا ماده متشکل در برخی ترکیبات شیمیایی می باشد. اسیدبوریک فرمول H3BO3 ویا گاهیB(OH)3 دارد وبه صورت کریستال های بی رنگ ویا پودر سفید رنگ که در آب حل می شود، وجود دارد. هنگامی که به صورت ماده معدنی ظاهر می شود، به آن sassolite می گویند.
پیدایش :
بوریک اسید یا sasolite به صورت آزاد در مناظق آتشفشانی یافت می شود. مثلا در مناطقی از ایتالیا و در ایالت نوادا در آمریکا، همچنین در مواد معدنی که به صورت طبیعی وجود دارند، یافت می شود.
همچون بوراکس، بوراسیت، Ulexite و یا colemanite ، بوریک اسید و نمک های آن در آب دریا هم یافت می شوند. همچنین در گیاهان، از جمله بیشتر در میوه ها یافت می شود. این ماده در ابتدا به وسیله Wiliam Homberg از بوراکس به دست آمد. اما Borates که شامل لسید بوریک می شود از زمان روم باستان برای تمیز کردن و نگهداری غذا استفاده می شده است.
آماده سازی :
اسید بوریک ممکن است از واکنش بوراکس با یک اسید معدنی مثل هیدروکلریک اسید بدست آید.
Na2B4O7.10 H2O + 2HCl → 4B(OH)3 + 2NaCl + 5 H2O
خواص بوریک اسید:
اسیدبوریک در آب جوشان حل می شود. وقتی دمای بالاتر از 170 درجه سانتی گراد نبیند آب خود را از دست می دهد و به متابوریک اسید تبدیل می شود.
متابوریک اسید یا بوریک اسید یک ماده جامد کریستال سفید است که اندکی در آب حل می شود و در دمای 236Co ذوب می شود. در دمای بالای 300Co آب خود را از دست می دهد وبه اسید tetraboric تبدیل میشود.
واکنش ها:
به همراه polyols که شامل cis-vicinal diols هستند، اسیدیته محلول اسید بوریک افزایش می یابد.
با غلظت های مختلف pk،mannitol در B(OH)3 افزایش می یابد. (از 9 تا 4) این تشدید اسیدیته بوریک اسید در حضور mannitol، گاهی به عنوان اسید mannitoboric نامیده می شود.
بوریک اسید با الکل هم واکنش می دهد و borate esters یا B(OH)3 شکل می گیرد، که R همان الکیل است. یک فاعل دهیدرات کننده مثل اسیدسولفوریک غلیظ شده هم معمولا اضافه می شوذ.
B(OH)3 +3ROH → B(OR)3 +3H2O
کاربردها:
صنعتی:
_کاربرد اصلی صنعتی اسیدبوریک در تولید فایبرگلاس monofilament که معمولا به عنوان فایبرگلاس نساجی نامیده می شود، است.این ماده برای تقویت پلاستیک استفاده می شود. در وسایلی از قایق گرفته تا لوله کشی صنعتی تا بورد های مدار های کامپیوتری به کار برده می شود.
_در صنعت جواهرسازی، اسیدبوریک در ترکیب با denature alcohol استفاده می شود تا اکسیداسیون سطح را کاهش بدهد.
_بوریک اسید در تولید شیشه، در صفحه نمایش LCD استفاده می شود.
_در آب فلز دادن، در فرمول های اختصاصی استفاده می شود.
_بوریک اسید، مخلوط با بوراکس با نسبت وزنی 4 به 5 در آب بسیار حل می شود، ولی به صورت جداگانه قابل حل نیستند. این محلول برای ایجنت های پیشگیرانه آتش برای چوب استفاده می شود.
_بوریک اسید یکی از موارد شناخنه شده است که می تواند با اثرات مخرب واکنشی ahydrofluricacid بعد از تماس تصادفی این ماده با پوست مقابله کند.
_بوریک اسید، قابلیت سمیت بالای هیدروفلوریک اسید را کاهش می دهد. مخصوصا با جدا کردن یون های کلسیم از سرم خون که می تواند باعث ایست قلبی شود.
_بوریک اسید وقتی به بوراکس اضافه می شود و در جوشکاری آرگونی در آهنگری استفاه می شود.
_اسیدبوریک در ترکیب با polyvinly alcohol و یا silicone oil برای ساخت خمیربازی استفاده می شود.
پزشکی:
بوریک اسید به عنوان ضدعفونی کننده برای زخم های سوختگی سطحی و یا بریدگی استفاده می شود. بوریک اسید به صورت محلول رقیق به عنوان شست و شو دهنده چشم استفاده می شود. اسید بوریک رقیق شده برای شست و شو واژینال هم استفاده می شود که خاصیت قلیایی زیادی پیدا کرده است. به عنوان یک ترکیب ضدباکتریایی، اسیدبوریک برای درمان آکنه استفاده می شود.
حشره کش :
در ابتدا در آمریکا در 1948 به عنوان سوسک کش و موریانه کش ثبت شده است. این ماده عموما به عنوان یک ماده بی خطر در مصرف خانگی برای کنترل موش ها و سوسک ها به حساب می آید. مکان های آغشته به بوریک اسید فورا سوسک ها را نمی کشد، ولی در نهایت باعث جدا شدن قسمت های بدن آن ها می شود.
اسید بوریک در ترکیب با اتیلن گلیکول ، برای محاظت چوب در برابر قارچ و کپک و حمله حشرات استفاده می شود.
اسید بوریک که به نمک اضافه شود برای حفظ و نگهداری چرم گاو و گوساله و پوست گوسفند استفاده می شود. زیرا از گسترش باکتریایی جلوگیری می کند.
روغن کاری:
محلول های سوسپانسیونی در بوریک اسید که در بنزین و یا روغن گیاهان حل شوند به عنوان گریس فوق العاده بر روی سرامیک و سطوح استفاده می شود.
قدرت اتمی:
اسیدبوریک در برخی نیروگاه های هسته ای به عنوان neutron poison استفاده می شود. بورن موجود در اسید بوریک احتمال هم جوشی گرمایشی را به وسیله جذب برخی نوترون های گرمایشی کاهش می دهد.
ترقه سازی:
بورون در ترقه سازی برای جلوگیری از واکنش تشکیل آمیدها که بین آلومینیوم و نیترات ها هست، وارد می شود. مقدار کمی بوریک اسید به ترکیب اضافهئ می شود تا آمید های قلیایی را خنثی کند که می تواند با آلومینیم واکنش دهند.
کشاورزی:
بوریک اسید برای جلوگیری از کمبود بورون در گیاهان استفاده می شود و همچنین برای نگهداری در دانه هایی ماند گندم و برنج استفاده می شود.
ویژگی ها و خواص بوریک اسید:
فرمول شیمیایی | BH3O3 |
ظاهر | کریستال جامد سفید |
نقطه ذوب | 170.9 CO |
نقطه جوش | 300 Co |
حلالیت در آب | 2.52g/100ml(0Co و 4.72( g/100ml (20Co |
حلالیت در حلال های دیگر | قابل حل در الکل های کمتر
تا حدودی در Pyridine و به مقدار کم در استون |
کمک های اولیه :
مسمومیت:
برمبنای مقالات علمی، بوریک اسید فقط و اگر در مقادیر زیاد استنشاق شود ویا خورده شود باعث مسمومیت می شود. تماس طولانی مدت با اسیدبوریک ممکن است نگران کننده باشد، زیرا باعث آسیب به کلیه ها و در نهایت از کار افتادن کلیه ها می شود.
تماس با چشم: در صورت تماس اسید بوریک با چشم، چشم متاثر را با مقداری زیاذی آب به مدت حداقل 15 دقیقه شست و شو دهید. لنز ها را از چشم خارج کنید. توصیه های پزشکی را به کار گیرید.
تماس با پوست : موضع آلوده را حداقل به مدت 15 دقیقه شست شو دهید. توصیه های پزشکی را به کار گیرید.
تنفس: در صورت تنفس ذرات اسیدبوریک و مسمومیت ناشی از تنفس، شخص مصدوم را به هوای تازه منتقل کنید. هرگز از روش دهان به دهان استفاده نکنید. و به شخص مصدوم تنفس مصنوعی را از طریق یک ماسک جیبی سوپاپ دار یا از طریق دیگر وسایل پزشکی بدهید.
بلعیدن: در صورت بلعیدن اسیدبوریک، هرگز شخص مصدوم را وادار یه استفراغ نکنید.
محافطت چشم و صورت:
عینک محافطت کننده ی مناسب مطابق با قوانین استاندارد EN166 اروپا استفاده کنید.
محافطت پوست و بدن:
برای جلوگیری از در معرض قرارگیری پوست، عینک و لباس مناسب استفاده کنید.
بسته بندی و شرایط عرضه:
در کیسه های 25 کیلوگرمی به بازار عرضه می شود.