پروپیلن گلیکول :
پروپیلن گلیکول ، که نام IUPAC آن پروپان 1و2 دیول می باشد، طبق کتابخانه ملی و آژانس مواد سمی و ثبت بیماری ها، یک ماده مایع سنتز شده است که آب را جذب می کند، در شیمی به دلیل خواص کربنی یک ترکیب ارگانیک شناخته می شود.
فرمول شیمیایی پروپیلن گلیکول CH3CH(OH)CH2OH می باشد. به عنوان دیول طبقه بندی می شود. این ماده با هر نسبتی با حلال های مختلف مثل آب، استون و کلروفرم حل می شود. به صورت کلی، گلیکول ها غیر حساسیت زا هستند، خاصیت فراری و سمیت کمی دارند.
این ماده در سطح زیاد به صورت اصلی برای تولید پلیمرها به کار می رود. در اتحادیه اروپا ، برای مصارف غذایی E-number آن E1520 می باشد. برای مصارف دارویی و آرایشی، این شماره E490 می باشد.
پروپیلن گلیکول همچنین در propylene glycol alginate هم وجود دارد که به عنوان E405 شناخته می شود. پروپیلن گلیکول ترکیبی است که به صورت جنرال، بدون خطر شناخته می شود.
خواص فیزیکی و شیمیایی :
فرمول شیمیایی | C3H8O2 |
دانسیته | 1.036 g/cm3 |
نقطه ذوب | CO-59 |
نقطه جوش | 188.2 Co |
حلالیت در آب | با هر نسبتی |
حلالیت در اتانول | با هر نسبتی |
حلالیت در استون | با هر نسبتی |
حلالیت در کلروفرم | با هر نسبتی |
پروپیلن گلیگول و تولید به صورت صنعتی و آزمایشگاهی :
صنعتی: به صورت صنعتی، پروپیلن گلیکول از propylene oxide به دست می آید. طبق یک منبع در سال 2018، سالیانه 2.16 میلیون تن پروپیلن گلیکول تولید می شود. تولیدکنندگان از فرآیند دمای بالای غیر کاتالیزوری در 200Co-220Co استفاده می کنند. یا یک روش کاتالیزوری استفاده می کنند که در دمای 150Co-180Coدر حضور ion exchange resin (رزین تبادل یونی) و یا مقدار کمی از اسیدسولفوریک یا alkali استفاده می کند.
محصول نهایی20% پروپیل گلیکول، 1.5 % دی پروپیل گلیکول و مقدار کمی از پلی پروپیلن گلیکول های دیگر دارد.
آزمایشگاهی: s-propanediol از روش های تخمیری به دست می آید. که اسید لاکتیک و Lactaldehyde به عنوان واسطه عمل می کنند.
کاربردها ی پروپیلن گلیکول :
پلیمرها: 45% از پروپیل گلیکول تولید شده به عنوان ماده اولیه شیمیایی برای تولید رزین های پلی استر اشباع نشده استفاده می شود.
غذاها: پروپیلن گلیکول همچنین در مواد خوراکی متعددی مثل نوشیدنی های با پایه قهوه، شیرین کننده های مایع، لبنیات زده شده و پف کرده و سودا استفاده می شود، تبخیر کننده ها یا بخارساز ها که برای محصولات دارویی یا بهداشت شخصی تولید می شوند، پروپیلن گلیکول هم دارند.در شوینده های دست با پایه الکل، برای جلوگیری از خشکی پوست به عنوان رطوبت دهنده استفاده می شود.
همچنین به عنوان حلال در محصولات دارویی که خورده ویا تزریق می شوند استفاده می شود. بسیاری از محصولات دارویی که در آب حل نمی شوند از PG به عنوان حلال و حمل کننده استفاده می کنند.به طور مثال در قرص های bencodiazepine به کار برده می شود.
ضدیخ: نقطه انجماد در آب وقتی با PG ترکیب شود کم می شود. این ماده به عنوان ضدیخ در هواپیما استفاده می شود. ترکیبات آب و پروپیلن گلیکول با رنگ صورتی با نام RV یا ضدیخ دریایی فروخته می شوند که نسبتا غیر سمی هستند. در مواردی که به ماده ای با سمیت کم تر نسبت به اتیلن گلیگول نیاز است،از PG به مقدار زیادی به جای اتیلن گلیکول استفاده می شود. زیرا سمیت کم تری دارد و به عنوان ضدیخ اتومبیل که با محیط زیست سازگاری بیشتری دارد استفاده می شود.
مایع درون سیگار های الکترونیکی:به همراه گلیسیرین گیاهی به عنوان ماده اصلی در سیگارهای الکترونیکی استفاده می شود، جایی که این ماده دود می شود تاشبیه سیگار باشد. این ماده، هم حمل کننده موادی مثل نیکوتین و هم تولید کننده بخار است.
کاربرد های ترکیبی :
پروپیلن گلیکول که به صورت اختصاری PG نامیده می شود، کاربردهای مختلفی دارد. به طور مثال:
_به عنوان حلال در مواد زیادی به صورت طبیعی و یا سنتز شده
_به عنوان نگهدارنده رطوبت
_در داروهای دامپزشکی برای درمان از طریق دهان برای hyperketonoemia در حیوانات نشخوار کننده
_در صنایع دارویی به عنوان حمل کننده ویا پایه(base) بسیاری از مواد آرایشی
_برای گیرانداختن و یا نگهداری حشرات ( مثلا به عنوان نگهدارنده DNA)
_برای ایجاد دود ومه در جلوه ویژه فیلم ها و کنسرت ها استفاده می شود، در ماشین های تولید دود مخلوطی از PG و آب بخار می شود تا به نظر بیاید دود تولید شده است.
بی خطر بودن پروپیلن گلیکول در انسان ها :
در مقادیر متوسط، پروپیلن گلیکول هیچ اثر قابل اندازه گیری بر روی باروری و یا تولید مثل حیوانات ندارد و احتمالا بر روی تولید مثل انسان ها هم اثر منفی ندارد. بی خطر بودن سیگارهای الکترونیکی که از پایه PG استفاده می کنند، هنوز محل بحث زیادی است.
جذب از راه دهان:
سمیت پروپیلن گلیکول بسیار کم است، و مقادیر بسیار زیادی لازم است تا اثرات منفی روی سلامتی دیده شود. در حقیقت PG سه بار کمتر از اتانول اثرات سمی دارد. PG در بدن انسان یه pyravic acid، اسید استیک، لاکتیک اسید و propionol clehyde تبدیل می شود. سمیت به صورت جنرال در غلظت های بالای4 L/g در پلاسما رخ می ذهد که باید مصرف بسیار بالایی در زمان کوتاه رخ داده باشد.
تماس پروپیلن گلیکول با پوست، چشم و تنفس:
پروپیلن گلیکول رقیق نشده به مقدار کمی باعث سوزش چشم می شود. ولی بعد از این که تماس از بین برود، چشم به حالت عادی برمی گردد. طبق تحقیقات سال 2018 وقتی که 10 مورد زن ومرد برای 4 ساعت در معرض غلظت 442 m3 /mg برای 30 دقیقه قرار گرفتند، فقط نشانه های خفیفی از مشکل التهاب تنفسی نشان دادند.
حیوانات: PG یک افزودنی غذایی ثابت شده برای غذای سگ ها می باشدکه برای آن ها بدون خطر می باشد. در صورتی که LD50 به اندازه 9 kg/ml باشد، LD50 برای حیوانات آزمایشگاهیی بیش تر است 20 kg/ml برای غذای گربه ممنوع است، چون باعث کاهش سلول های خونی می شود.
واکنش های حساسیت زا:
تخمین ها در مورد شیوع آلرژی پروپیلن گلیکول از 0.8% تا 315% برآورد می شود. به نظر می رسد که احتمال آلرژی پوستی در مریض هایی که عفونت قارچی دارند و در کشور هایی با شانس کم تر در معرض نور خورشید بودند و از کمبود ویتامین D رنج می بردند، بیش از 2% باشد.
شرایط عرضه:
عرضه و فروش پروپیلن گلیکول در بشکه های 215 کیلوگرمی