بی کربنات سدیم (جوش شیرین)
بی کربنات سدیم یا جوش شیرین به عنوان سودای پخت نیز شناخته می شود . از نمک های سدیم در ترکیب با کربنیک اسید و با فرمول عمومی NaHCO3 می باشد ( با کلسیم بی کربنات اشتباه گرفته نشود ) . نمکی که از کاتیون سدیم ( Na+ ) و آنیون بی کربنات ( HCO3- ) ساخته شده است . جوش شیرین جامد سفید رنگ کریستالی می باشد ولی اغلب در شکل پودری ظاهر می شود . نمکی است که به قلیا تمایل دارد و ارائه دهنده خواص کربنات سدیم می باشد . در آب آمفوتر است و هم می تواند به صورت اسید و هم به صورت باز رفتار کند . با عبور گاز از داخل محلول جوشان کربنات سدیم خالص یا محلول سود پرک ، می توان سدیم بی کربنات را به شکل رسوب به دست آورد . این محصول سالیانه در جهان به وفور تولید می شود .
خواص جوش شیرین :
فرمول شیمیایی : NaHCO3
جرم مولی : 84.0066 g/mol
ظاهر :کریستالی سفید / پودری
طعم : بدون مزه
دانسیته : 2.20 g/cm3
نقطه ذوب : در دمای 50 درجه شروع به تجزیه جوش شیرین می کند .
حلالیت در آب : 69 g/l در دمای صفر درجه سانتی گراد
96 g/l در دمای 20 درجه سانتی گراد
165g/l در دمای 60 درجه سانتی گراد
حلالیت : 0.2 وزنی در استون
2.13 وزنی در متانول در 22 درجه سانتی گراد
اتانول نا محلول
خواص ترمودینامیکی بی کربنات سدیم :
ظرفیت حرارتی : 87.6 j/mol.k
آنتروپی مولی : 101.7 j/mol.k
آنتالپی تشکیل : 950.5- Kj/mol
آنتروپی آزاد گیبس : 851- KJ/mol
کاربرد های جوش شیرین :
بکینگ پودر:
در فراوری بکینگ پودر استفاده فراوانی دارد. وقتی با اسید واکنش می دهد ، کربن دی اکسید آزاد میکند و باعث انبساط بیشتر می شود که باعث رشد کیک ، افزایش سرعت پخت نان و دیگر غذاهای سرخ کردنی می شود . البته استفاده از آن در پخت نان و انواع شیرینی مضر است و ممنوع شده است .
یکینگ پودر که برای پحت استفاده می شود شامل جدود 30 درصد بی کربنات و اجرای اسیدی گوناگون دیگری است که با افزایش آب فغال می شود. و تیاز به هیچ اسید دیگری حین پخت ندارد. بسیاری فرم های بکینگ پودر شامل سدیم بی کربناتی هسنند که با فسفات اسیدی کلسیم و فسفات آلومینیوم سدیم یا خمیر تارتار ترکیب شده اند. جوش شیرین قلیایی است و اسیدی که یه یکینگ پودر اضاقه می شود از طعم تلخی که حین تغییرات شیمیائی حین پخت و ایجاد سدیم کربنات بوجود می آید ، اجتناب می کند.
در تولید نوشابه های گازدار استفاده می شود و همچنین به عنوان مکلمل های غذایی دام و طیور کاربرد دارد .
از خمیر جوش شیرین به عنوان تمیز کننده سطوح مختلف استفاده می شود . در خمیردندان ها نیز از همین ویژگی این ماده استفاده می شود . کاربرد های بهداشتی فراوانی دارد و در صورتی که برای پوست ایجاد حساسیت نکند ، می تواند برای پاکسازی پوست و به خصوص رفع آفتاب سوختگی و یا رفع بوی بد بدن کاربرد داشته باشد .