سدیم سولفات:
سدیم سولفات یا سولفات سودا ، یک جز آلی با فرمول Na2SO4 است که چندین شکل آب دار دارد . تمام اشکال آن آبدارند و به شدت محلول در آب هستند . با تولید سالیانه ۶ میلیون تن ، شکل دکا هیدرات ، عمده ترین سهم آن را تشکیل می دهد . سولفات سدیم دکاهیدرات در تولید شوینده ها و در فرایند کرافت خمیر کاغذ استفاده می شود .
شکل های مختلف :
سولفات سودا بدون آب جز نادری است که به عنوان نماینده خشک کردن در ساخت مواد آلی استفاده می شود .
- سولفات سدیم هپتاهیدرات یا ۷ آبه ، بخش کمی از آن می باشد .
- سولفات سدیم دکا هیدرات یا ۱۰ آبه به طور عمده در صنعت استفاده می شود .
سولفات سودا به طور الکترواستاتیک به یون های سولفات می چسبد . حضور یون های آزاد سولفات در محلول ، وقتی محلول با نمک های باریم و سرب واکنش می دهد ، به آسانی با تشکیل سولفات های نامحلول مشخص می شود .
Na2SO4 + BaCl2 ——> 2NaCl + BaSO4
سولفات سودا در مقابل بسیاری از مواد اکسید کننده و احیا کننده ، غیر فعال است . در دماهای بالا به وسیله کاهش (احیا) حرارتی کربن ، به سدیم سولفید تبدیل می شود (دماهای بالا در حین حرارت دادن با زغال)
Na2SO4 + 2C ——> 2Na2S + 2CO2
سولفات سودا برای اینکه نمک اسیدی سدیم بی سولفات تولید کند ، با اسید سولفوریک واکنش می دهد .
Na2SO4
+ H2SO4 < ———- > 2NaHSO4
روش های تولید سولفات سدیم :
تولید جهانی سولفات سودا در شکل دکا هیدرات آن به طور تخمینی ۵٫۵ تا ۶ میلیون تن سالیانه است . این مقدار نیمی از منابع طبیعی حاصل می شود و نیمی از آن از راه تولید شیمیایی به دست می آید .
در فرایند مانهایم (Mannheim process) سولفات سودا از واکنش سدیم کلرید با سولفوریک اسید به دست می آید . این واکنش در راکتور های بسته پر شده یا مخصوصا کوره های مخصوص که مانهایم نامیده می شوند انجام می گیرد . ای روش در آمریکا تا سال ۱۹۸۰ انجام می شد . در فرایند دیگری SO2 ,O2,H2O با NaCl واکنش نشان می دهد و سولفات سودا تولید می شود .
در فرایند های دیگر از خنثی سازی اسید سولفوریک با سدیم هیدروکسید ، سولفات سودا تولید می شود .
موارد استفاده :
- فعال کننده سطح
- چسب ها و مواد شیمیایی درزگیر کننده
- آفت کش ها(مواد شیمیای کشاورزی)
- سفید کننده
- کاتالیست
- کند کننده خوردگی و مواد ضد رسوب
- شتاب دهنده واکنش ها
- تولید شوینده ها
- رنگ ها
- پر کننده ها
- در فرایند ذوب شیشه
نکات ایمنی برای سدیم سولفات:
در اثر برخورد با چشم ، ممکن است باعث خارش ، درد و قرمزی چشم شود .
در اثر برخورد با پوست ، ممکن است باعث خارش و واکنش های آلرژیک شود .
در اثر بلعیدن ممکن است باعث زخم معده شود .
تنفس این ماده ممکن است مضر باشد و باعث خارش دستگاه تنفسی شود .
خواص شیمیایی و فیزیکی :
حالت فیزیکی : پودر سفید
طعم : بدون طعم
نقطه ذوب : ۸۸۰ تا ۸۸۸ درجه سانتی گراد
حلالیت در آب : محلول
دانسیته : ۲٫۶۸ گرم بر سانتی متر مکعب
فرم مولکولی : Na2SO4
جرم مولکولی حالت خشک : ۱۴۲٫۰۴ درجه سانتی گراد
نقطه جوش : ۱۷۰۰ درجه سانتی گراد
پایداری و واکنش پذیری :
در دمای اتاق و در ظروف در بسته تحت شرایط ذخیره و حمل و نقل عادی ، پایدار است . رطوبت یا آب را از هوا جذب می کند .
ناسازگاری : با مواد اکسید کننده قوی ، با اسید های قوی ، آلومینیوم و منیزیم
محصولات تجزیه خطرناک : اکسید های سولفور ، اکسید سدیم
فروش در کیسه های ۲۵ کیلوگرمی و جامبو بگ های ۱ تنی